شنبه# #،# #11# #اردیبهشت# #1400
نظام گردشگری در سازمان شهرداری مشهد؛ مدخلی بر مشکل ناسازگاری ماموريت شهری و ساختار سازمانی
"نظام گردشگری در سازمان شهرداری مشهد؛ مدخلی بر مشکل ناسازگاری ماموريت شهری و ساختار سازمانی" عنوان نوشتاری از دکتر آرش قهرمان، عضو گروه پژوهشی جامعه شناسی پژوهشکده گردشگری است که در اين نوشتار کوشيده است از مدخل اقتصاد سياسی به سيستم گردشگری شهرداری مشهد بپردازد و يکی از ناسازگاری های ساختی اين حوزه را به بحث بکشاند. وی به ناسازگاری بين ماموريت شهری وساختار سازمانی پرداخته و«ساختار سازمانی نهاد گردشگری درشهرداری» در قالب معاونت گردشگری سازمان اجتماعی فرهنگی شهرداری را ساختاری کم بنيه برای تدوين ماموريت شهرداری بر اساس « تقويت اقتصاد شهری گردشگری پايه» توصيف کرده است. متن کامل این یادداشت را در ادامه می توانید بخوانید:
مدخل نظری موضوع :
در تعريف اقتصاد سياسی گردشگری وفاق تامی در بين تعاريف ارائه شده وجود ندارد. از ميان تعاريف ارائه شده، مفهوم پردازی نانکو، رامیکسون، گورسی ( 2012) دارای وضوح و تناسب درونی بيشتری است. با الگو از تعريف مذکور میتوان اقتصاد سياسی گردشگری را به اين ترتيب تعريف نمود: اقتصاد سياسی گردشگری عبارت است از بررسی تاثير مناسبات قدرت کنشگران سياسی، گروههای ذينفع و ساختارهای سياسی بر تصميم گيریهای توسعهای گردشگری به گونهای که متضمن منافع اقتصادی برای دستههای مذکور است.
هر چند بر اساس نظر آلتوسر تناقضات نظام سرمايه داری در نظامهای خردتر نيز جلوهگری مینمايد. مثلا در نظام شهری در قالب بحرانهای مسکن، ترافيک و نقصان هايي در برنامه ريزی خود را نمايان میکند (سوندرز, 1391, ص. 313). بر اين اساس نقصانهای مديريت گردشگری و ناهماهنگیهای آن را میتوان در چهارچوب تناقضات نظام سرمايه داری ديد. بر اساس نظر کاستلز شهرها در واکنش به پيروی افراد از ارزشها و اهداف متنوع خود پديد آمده و دچار تغيير میشوند. کاستلز شهر را بر حسب معانی منتسب به آن در مقاطع زمانی مختلف توسط گروهای مختلفی که در کشمکش با يکديگرند مفهوم سازی میکند (سوندرز, 1391, ص. 300). بر اساس اين چشم انداز، توسعه سياستهای گردشگری محصول برايند کشمکشهای نهادهای درون شهری و کنشگران آن است. بر اساس نظر کاستلز بسيج سياسی بر محور مسائل مربوط به مصرف جمعی گاه امکان پذير میشود. به عنوان مثال کارگران حقوق بگير، افراد حرفهای، شاغلان يقه سفيد و سرمايه داران خرده بورژوازی میتوانند به صورت مشترک در زمينه مربوط به مصرف بسيج شوند (سوندرز, 1391, ص. 384). بر اين اساس میتوان تنشهای جمعی جامعه ميزبان با گردشگران را تبيين نمود. جامعه ميزبان به رغم گوناگونی که دارد ـ اگر گردشگری کالايي پر هزينه برای آن جامعه باشدـ میتواند عامل انسجام درونی و تضاد عليه گردشگران بشود.
چشم انداز گردشگری مشهد بر اساس توافق گروههای ذينفع بر توزيع ميزان منافع بر اساس لزوم درونی کردن هزينهها امکان پذير است. چشم انداز يک سيستم نه با الگوی هنجاری[1] که با الگوی اکتشافی[2] بايد تدوين شود. تدوين با الگوی اکتشافی مستلزم گفتگوی گردشگری در سطح يا سطوح مورد بررسی است. اين وضعيت برای شهر مشهد و به ويژه شهرداری ،مستلزم گفتگوی ملی گردشگری با موضوع کارکرد سياسی شهر مشهد و گفتگوی محلی با موضوع باز خوانی نظامهای منفعتی در شهر مشهد است. يعنی سعی درتوافق بر چشم انداز بر اساس حداکثر وفاق جمعی در ذينفعان با فرض پذيرش قاعده درونی سازی هزينه ها.
طرح اوليه چند راهبرد برای برون رفت از شرايط موجود :
رونق توسعه پايدار گردشگری در مشهد مستلزم گفتگو های مستمر و فراگير در بين ذينفعان چندگانه آن با پذيرش قاعده «درونی کردن هزينه» به منظور متقاعد سازی ذينفعان بر نظام هزينه ای ـ منفعتی ناشی از توسعه گردشگری است . پيامد اصلی اين گفتگو های مستمر ، دستيابی بر راهبردهای همزمان و همراستا در متن فضایی گردشگری مشهد است و اين امر مستلزم شناسايي ارزشهای مشترک است.مهمترين ارزش مشترک دراينجا «توليد اشتغال » است .ارزش مشترک دوم قانون گرايي و توجه به برنامه ششم توسعه و سند توسعه استان و مشهد است که در هر دو نقش گردشگری مورد توجه قرار گرفته است .ارزش سوم توسعه مناسبات ميان فرهنگی ايران با جهان اسلام است .ارزش چهارم ، افزايش رضايت عمومی ناشی از رونق اقتصادی است . که مناسب است در ارتباطات ميان بخشی شهرداری با دستگاههای ديگر مورد توجه قرار گيرد .
حرکت از «مديريت شکننده و ناسازگار »گردشگری شهری به سوی «مديريت منسجم و يکپارچه »در گردشگری به ساده گی رخ نمی دهد. بخشی از اين امر مستلزم تغييرات در ساختارهای کلان در نظام مديريتی کشور است . لذا راهبرد کوتاه مدت حرکت به سمت «مديريت هماهنگ» درگردشگری شهری است. راهکارهای رسيدن به اين راهبرد براساس تلاش برای رسيدن به وفاق مديريتی است . تا کشتی گردشگری پاروهای همزمان و هم جهت داشته باشد . برای رسيدن به وفاق بايد به متقاعد سازی ذينفعان پرداخت . متقاعد سازی بر اساس گفتگوهای مستمر همگانی و روشمند است . روشمند بودن يعنی اولا شناسايي ارزش های مشترک ذينفعان ـ که در بند پيشين در قالب چهار ارزش با ظرفيت بالای توليد وفاق مورد گفتگو قرار گرفت ـ ثانيا شناسايي افرادی که طرفين بر حسن تشخيص و حسن نيت آنها اجماع نظرداشته باشند .
در شرايط فعلی گردشگری شهری مشهد ؛ طراحی مکانيزم های تنظيمی برای هماهنگی بخش های مختلف سازمان شهرداری و تسهيل مناسبات برون سازمانی در حوزه گردشگری لازم به نظر می رسد . اين مکانيزم به لحاظ فرم اداری درسطح حداقلی آن ايجاد موقعيت سازمانی « مشاورگردشگری شهردار»يا «مشاورگردشگری سازمان اقتصادی شهرداری» باشد.درعين حال تقويت«کارگروه گردشگری مرکز پژوهشهای شورای اسلامی شهر» نيز می تواند کارکردهای فوق را داشته باشد . در ميان مدت نيز اصلاح ساختار سازمانی در قالب تبديل معاونت گردشگری به سازمان يا اداره کل گردشگری شهرداری پيشنهاد می شود.
[1] normative
[2] explorative
اخبار
- بیست و پنجمین شماره فصلنامه علمی "مطالعات اجتماعی گردشگری" منتشر شد
- قهرمان عضو هیات علمی دانشگاه ادیان و مذاهب مطرح کرد اهمیت واژه مهماننوازی در امر زیارت
- درخشش عضو هیات علمی جهاددانشگاهی خراسان رضوی در مسابقه دیتاژورنالیسم دقیقه ۱۴۰۲
- بازدید عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام از فعالیت های جهاددانشگاهی خراسان رضوی
- دکتر بخشی در نشست «توصیف تحلیلی گردشگری پزشکی در گردشگران داخلی و خارجی کشور»: مشهد در صدر شهرهای مورد مراجعه زائران خارجی و گردشگران داخلی برای درمان است
- بازدید رایزن اقتصادی ایران در هرات افغانستان از پژوهشکده گردشگری
- دکتر حامد بخشی در نشست«بررسی رفتار زائران و گردشگران شهر مشهد در حوزه اقامتگاه»: میانگین گردشگران و زائران مشهد استطاعت بالاتری نسبت به میانگین کشوری دارند
- کارگاه تدوین بسته سفر گردشگری سلامت
- مدیرگروه گردشگری و میراث فرهنگی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی: نبود آمار گلوگاه مسائل گردشگری است
- نشست دکتر حسین امینی، رئیس جهاد دانشگاهی با اعضا پژوهشکده گردشگری، گروه پژوهشی توسعه پایدار شهری-منطقهای و مرکز تجاری سازی فناوری و اقتصاد دانش بنیان
- بازدید سفیر ویتنام در جمهوری اسلامی ایران از فعالیتهای پژوهشکده گردشگری/گزارش تصویری/
- رئیس سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی: علوم انسانی در ساحت علم نقش پررنگی ایفا میکند