طرح پژوهشی «تدوین و تهیه جدول داده-ستانده استان خراسان رضوی و تحلیل کاربردهای آن» به کارفرمایی سازمان مدیریت و برنامه ریزی با اجرا جهاد دانشگاهی خراسان رضوی و به مسئولیت دکتر جواد براتی، عضو هیات علمی و مدیرگروه اقتصاد گردشگری پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی در سال 1397 اختتام یافت.

چکیده این طرح را می توانید در ادامه بخوانید:

تفکر برنامه‌ریزی منطقه‌ای در ایران در برنامه‌های اول و دوم عمرانی پیش از انقلاب شکل گرفت و در برنامه سوم عمرانی عملی شد. از آن زمان تا کنون، همواره طی دوره‌های مختلف، اختیارات استانی در برنامه‌ریزی منطقه‌ای، رو به افزایش بوده است. از آن جمله می‌توان به تشکیل شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان و کمیته برنامه‌ریزی شهرستان، تشکیل خزانه معین استان و تشکیل ستاد درآمد و تجهیز منابع استان در برنامه سوم توسعه پس از انقلاب اشاره کرد. با وجود افزایش اختیارات استان‌ها در امر برنامه‌ریزی منطقه‌ای، اما دسترسی به اطلاعات و ابزارهای محلی از جمله محدودیت‌های برنامه‌ریزی منطقه‌ای می‌باشد. بدون در اختیار داشتن ابزارها و داده‌های محلی و منطقه‌ای، امکان برنامه‌ریزی دقیق در سطح استان‌ها وجود نخواهد داشت و نتایج برآوردی نیز با خطا همراه خواهد بود. لذا به ابزارهایی برای برنامه‌ریزی در سطح استانی نیاز است که از آن جمله می‌توان به جدول داده-ستانده اشاره کرد که جزو مهم‌ترین ابزارهای برنامه‌ریزی محسوب می‌گردد. این جدول همانند حساب‌های ملی، یک نظام حسابداری بخشی است و مشابه با الگوهای اقتصادسنجی، به عنوان یک تکنیک و یک ابزار در جهت برنامه‌ریزی نیز به شمار می‌رود. ایران اگرچه در تهیه جدول داده-ستانده ملی در میان کشورهای درحال توسعه، از جمله کشورهایی است که بیشترین جداول داده-ستانده را تا کنون تهیه کرده است[1]، اما در سطح منطقه‌ای به آن کمتر توجه شده است. با تهیه این جداول در سطح استانی و همراه با افزایش نقش برنامه‌ریزی در استان‌های کشور، از محدودیت‌های موجود در برنامه‌ریزی منطقه‌ای کاسته خواهد شد.

طرح «تدوین و تهیه جدول داده-ستانده استان خراسان رضوی و تحلیل کاربردهای آن» به کارفرمایی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان خراسان رضوی، در دی ماه سال 1396 به مرحله اجرا رسید و در مرداد ماه 1397 اختتام یافت. این طرح که از جمله پروژه‌های مهم استانی محسوب می‌گردد، از دو روش «SAFLQ» و  «CHARM-RAS» و بصورت نیمه آماری تهیه شده است. کاربردهای تحلیلی (شاملِ تعیین فعالیتهای پیشرو، تعیین ارتباطات بین بخشی، بررسی اشتغالزایی، بررسی میزان آب‌بری، بررسی اثرات زیست‌محیطی به تفکیک هریک از فعالیت‌های مختلف اقتصادی) نیز بر اساس ادبیات موضوع، بر یکی از این جداول که از صحت و دقت بالاتری در نتایج برخوردار است استوار بوده است. لازم به توضیح است که اطلاعات مربوط به اجزای تقاضای نهایی، بجز صادرات و واردات، بصورت آماری تهیه شده است. جداول تهیه شده، برای ساله 1390 تهیه شد و به سال 1394 به‌هنگام‌سازی شد که بصورت 77 بخشی و مبتنی بر طبقه‌بندی آیسیک rev4 و آخرین اطلاعات موجود بوده است. بر اساس نتایج بدست آمده، فعالیت‌های زراعت، باغداری، دامداری، صنایع غذایی، منسوجات، فرآورده‌های معدنی غیرفلزی و فلزات پایه به ترتیب جزو فعالیتهای اولویت‌دار توسعه استان می‌باشند. همچنین، بیشترین ضریب فزانده تولید مربوط به فعالیت‌های استخراج گاز طبیعی، فعالیت‌های حاصل از پالایش نفت، تولید و توزیع برق، ساخت و تعمیر تجهیزات حمل و نقل و ساخت وسایل نقلیه موتوری، ساخت مواد شیمیایی است. بیشترین اشتغالزایی (البته با تعریف فعالیت‌ها مبتنی بر کدهای آیسیک)، مربوط به صنایع «تولید محصولات رایانه­ای، تجهیزات برقی و ...»، «ساخت وسایل نقلیه موتوری و ..» و «ساخت تعمیر و نصب محصولات فلزی و ..» است. طبق نتایج بدست آمده، افزایش 10 درصدی تشکیل سرمایه ناخالص، منجر به افزایش 6/15 میلیون متر مکعبی آن در استان می‌شود. همچنین، اصلی‌ترین سهم افزایش تولید CO₂ مربوط به بخش صنعت با 91 درصد می‌باشد.

 [1] از 50 سال پیش تا کنون، 8 جدول I-O پایه‌ای در کشور طراحی شده و جداول بسیاری نیز با بروزرسانی این جداول، تهیه شده است.