دوشنبه# #،# #19# #آذر# #1397
هویت نمایشی

«هویت نمایشی» عنوان یادداشتی است از دکتر حامد بخشی، عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی که نقدی است بر سبک زندگی مصرفی و نمایش مصرف در زندگی امروزی؛ متن کامل این یادداشت را در ادامه می توانید بخوانید:
جامعه شناسان کلاسیک و مدرن به خوبی نشان دادهاند در حالیکه در گذشته موقعیت طبقاتی افراد، که بیش از هر چیز ناشی از جایگاه آنان در فرآیند تولید و پایگاه اقتصادی آنان بود، تعیین کننده جایگاه اجتماعی آنان بود، امروزه منزلت اجتماعی افراد بیش از هر چیز توسط سبک زندگی آنان تعیین میشود. سبک زندگی یک مفهوم نوین است که با «مصرف» قرابت زیادی دارد. امروزه این میزان و نحوه مصرف افراد است که جایگاه اجتماعی آنان را می سازد. از این رو، افراد برای بالارفتن از سلسله مراتب اجتماعی تلاش میکنند تا سبک مصرفی خود را مطابق با آنچه جامعه بدان ارزش میدهد نزدیک کنند. طبقات بالا تلاش میکنند با نشانگان مصرفی پرتجمل، خود را دسترس ناپذیر و در نتیجه مورد احترام، قرار دهند. طبقات متوسط و پایین نیز تلاش میکنند تا هر چه بیشتر خود را به معیارهای مصرفی طبقات بالا نزدیک کنند.
یک تفاوت مصرف با درآمد در تعیین منزلت اجتماعی افراد، خصلت «نمایشی» مصرف است. خاصیت مصرف آن است که برای اینکه بتواند تعیین کننده موقعیت و منزلت اجتماعی باشد، باید «دیده شود». اگر در گذشته نمایش مصرف با دعوت دیگران به منزل خود (نمایش وسایل زندگی) و جلوه گری در بیرون (نمایش پوشاک و خودرو) به دیگران خلاصه می شد، ظهور رسانه های اجتماعی امکان انتشار این مظاهر مصرفی به دیگرانی که بخت آن را نداشتهاند تا مستقیما آنها را تماشا کنند، فراهم ساخته است. بدین ترتیب هویتی که قبلا در دارایی ها تعریف و درک می شد، امروزه در مصرف بازتعریف شده و توسط دیگران و سپس خود فرد مورد شناسایی و تصدیق قرار می گیرد. چنین است که هویتی که انسان امروز برای خود می سازد، بر مبنای مصرف است که ذات آن در نمایش به دیگران نهفته است و در نتیجه افراد دارای یک «هویت نمایشی» میشوند.
هویت نمایشی آنگونه شناختی از خود است که برخاسته از نمایش مصارف مختلف (اعم از رسانه و سایر کالاهای مادی) و تصدیق دیگران است. تمایل زیاد به قرار گرفتن در موقعیت های مورد احترام جامعه، تلاش برای جعل مصرف با استفاده از کالاهای تقلبی یا وانمود کردن مصارف طبقات بالایی جامعه را به همراه میآورد. عکس گرفتن با ماشین آخرین مدل دیگران، به همراه داشتن لباس های برند با مارک تقلبی و نظایر آن کوشش هایی قشری است که در فقدان امکان نمایش اصیل مصرف، از راه های نامشروع آن اقدام به چنین امری میکند. از سوی دیگر، در حالیکه پیش از این خودداری از جلوه گری در داشته ها گونه ای از ادب و یا ارزش های اخلاقی نظیر فروتنی و تواضع قلمداد می شد، امروزه بخشی از هویت انسان مصرفی امروز را تشکیل میدهد تا در کنار هویت نمایشی شاهد گونه جدید از انسان اجتماعی امروز، یعنی انسان نمایشی، در یک جامعه مصرف زده باشیم.
از این رو، انسان نمایشی خود محصولی از یک جامعه مصرف زده است. جامعه ای که ارزش ها و هنجارهای اجتماعی خود را به جای اینکه در تولید، خلاقیت و روابط اجتماعی رضایت بخش فعال کند، در مصرف تعریف میکند. چنین جامعه ای مصرف را جایگزینی واحد برای همه نداشته های یک زندگی مطلوب که در شکوفایی استعدادهای بشری نهفته است قرار میدهد. غافل از اینکه مصرف خصلتی سیری ناپذیر داشته و در رقابت با دیگران، همواره فرد را در نوسانی بین رضایت و سرخوشی لحظه ای ناشی از مصرف آنی و خماری و نارضایتی برخاسته از آرزوی مصرفی بالاتر قرار میدهد. و چنین است که انسان مصرفی و جامعه مصرف زده یکدیگر را بازتولید میکنند.
اخبار
- توسعه تعاملات گردشگری جهاددانشگاهی واحد هرمزگان و پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی
- دبیر هفتمین سمینار گردشگری نوروزی پژوهشکده گردشگری بر ضرورت شفافیت روششناسی در تولید دادههای آماری گردشگری تاکید کرد
- دکتر براتی: مبنای پیشبینیها در صنعت گردشگری مدل سازی رفتار گردشگر است
- دکتر علی رهنما: میزان ماندگاری در مشهد از به بیش از 5 روز در ۱۴۰۴ افزایش داشته است
- معاون حمل و نقل اداره کل حمل و نقل جادهای: سالانه ۲۰ هزار کشته در تصادفات داریم
- رئیس گروه آمارهای اجتماعی و فرهنگی مرکز آمار ایران: تولید و انتشار آمار گردشگری از نیازهای مهم بخش فرهنگی کشور است
- معاون زیارت استانداری استان در نشست مشترک با مدیران و پژوهشگران پژوهشکده گردشگری مطرح کرد
- رئیس پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خبر داد:
- پیشنهاد معاون فرهنگی جهاددانشگاهی خراسان رضوی جهت جلوگیری از موازیکاریهای حوزه زیارت و گردشگری
- رئیس سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی مطرح کرد؛
- رئیس پژوهشکده گردشگری: نمایشگاه گردشگری فرصتی است برای شبکه سازی و درک عینیتر و دقیقتر از موقعیتمان
- بازدید اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس از پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی