دوشنبه# #،# #19# #آذر# #1397
هویت نمایشی
«هویت نمایشی» عنوان یادداشتی است از دکتر حامد بخشی، عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی که نقدی است بر سبک زندگی مصرفی و نمایش مصرف در زندگی امروزی؛ متن کامل این یادداشت را در ادامه می توانید بخوانید:
جامعه شناسان کلاسیک و مدرن به خوبی نشان دادهاند در حالیکه در گذشته موقعیت طبقاتی افراد، که بیش از هر چیز ناشی از جایگاه آنان در فرآیند تولید و پایگاه اقتصادی آنان بود، تعیین کننده جایگاه اجتماعی آنان بود، امروزه منزلت اجتماعی افراد بیش از هر چیز توسط سبک زندگی آنان تعیین میشود. سبک زندگی یک مفهوم نوین است که با «مصرف» قرابت زیادی دارد. امروزه این میزان و نحوه مصرف افراد است که جایگاه اجتماعی آنان را می سازد. از این رو، افراد برای بالارفتن از سلسله مراتب اجتماعی تلاش میکنند تا سبک مصرفی خود را مطابق با آنچه جامعه بدان ارزش میدهد نزدیک کنند. طبقات بالا تلاش میکنند با نشانگان مصرفی پرتجمل، خود را دسترس ناپذیر و در نتیجه مورد احترام، قرار دهند. طبقات متوسط و پایین نیز تلاش میکنند تا هر چه بیشتر خود را به معیارهای مصرفی طبقات بالا نزدیک کنند.
یک تفاوت مصرف با درآمد در تعیین منزلت اجتماعی افراد، خصلت «نمایشی» مصرف است. خاصیت مصرف آن است که برای اینکه بتواند تعیین کننده موقعیت و منزلت اجتماعی باشد، باید «دیده شود». اگر در گذشته نمایش مصرف با دعوت دیگران به منزل خود (نمایش وسایل زندگی) و جلوه گری در بیرون (نمایش پوشاک و خودرو) به دیگران خلاصه می شد، ظهور رسانه های اجتماعی امکان انتشار این مظاهر مصرفی به دیگرانی که بخت آن را نداشتهاند تا مستقیما آنها را تماشا کنند، فراهم ساخته است. بدین ترتیب هویتی که قبلا در دارایی ها تعریف و درک می شد، امروزه در مصرف بازتعریف شده و توسط دیگران و سپس خود فرد مورد شناسایی و تصدیق قرار می گیرد. چنین است که هویتی که انسان امروز برای خود می سازد، بر مبنای مصرف است که ذات آن در نمایش به دیگران نهفته است و در نتیجه افراد دارای یک «هویت نمایشی» میشوند.
هویت نمایشی آنگونه شناختی از خود است که برخاسته از نمایش مصارف مختلف (اعم از رسانه و سایر کالاهای مادی) و تصدیق دیگران است. تمایل زیاد به قرار گرفتن در موقعیت های مورد احترام جامعه، تلاش برای جعل مصرف با استفاده از کالاهای تقلبی یا وانمود کردن مصارف طبقات بالایی جامعه را به همراه میآورد. عکس گرفتن با ماشین آخرین مدل دیگران، به همراه داشتن لباس های برند با مارک تقلبی و نظایر آن کوشش هایی قشری است که در فقدان امکان نمایش اصیل مصرف، از راه های نامشروع آن اقدام به چنین امری میکند. از سوی دیگر، در حالیکه پیش از این خودداری از جلوه گری در داشته ها گونه ای از ادب و یا ارزش های اخلاقی نظیر فروتنی و تواضع قلمداد می شد، امروزه بخشی از هویت انسان مصرفی امروز را تشکیل میدهد تا در کنار هویت نمایشی شاهد گونه جدید از انسان اجتماعی امروز، یعنی انسان نمایشی، در یک جامعه مصرف زده باشیم.
از این رو، انسان نمایشی خود محصولی از یک جامعه مصرف زده است. جامعه ای که ارزش ها و هنجارهای اجتماعی خود را به جای اینکه در تولید، خلاقیت و روابط اجتماعی رضایت بخش فعال کند، در مصرف تعریف میکند. چنین جامعه ای مصرف را جایگزینی واحد برای همه نداشته های یک زندگی مطلوب که در شکوفایی استعدادهای بشری نهفته است قرار میدهد. غافل از اینکه مصرف خصلتی سیری ناپذیر داشته و در رقابت با دیگران، همواره فرد را در نوسانی بین رضایت و سرخوشی لحظه ای ناشی از مصرف آنی و خماری و نارضایتی برخاسته از آرزوی مصرفی بالاتر قرار میدهد. و چنین است که انسان مصرفی و جامعه مصرف زده یکدیگر را بازتولید میکنند.
اخبار
- بیست و پنجمین شماره فصلنامه علمی "مطالعات اجتماعی گردشگری" منتشر شد
- قهرمان عضو هیات علمی دانشگاه ادیان و مذاهب مطرح کرد اهمیت واژه مهماننوازی در امر زیارت
- درخشش عضو هیات علمی جهاددانشگاهی خراسان رضوی در مسابقه دیتاژورنالیسم دقیقه ۱۴۰۲
- بازدید عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام از فعالیت های جهاددانشگاهی خراسان رضوی
- دکتر بخشی در نشست «توصیف تحلیلی گردشگری پزشکی در گردشگران داخلی و خارجی کشور»: مشهد در صدر شهرهای مورد مراجعه زائران خارجی و گردشگران داخلی برای درمان است
- بازدید رایزن اقتصادی ایران در هرات افغانستان از پژوهشکده گردشگری
- دکتر حامد بخشی در نشست«بررسی رفتار زائران و گردشگران شهر مشهد در حوزه اقامتگاه»: میانگین گردشگران و زائران مشهد استطاعت بالاتری نسبت به میانگین کشوری دارند
- کارگاه تدوین بسته سفر گردشگری سلامت
- مدیرگروه گردشگری و میراث فرهنگی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی: نبود آمار گلوگاه مسائل گردشگری است
- نشست دکتر حسین امینی، رئیس جهاد دانشگاهی با اعضا پژوهشکده گردشگری، گروه پژوهشی توسعه پایدار شهری-منطقهای و مرکز تجاری سازی فناوری و اقتصاد دانش بنیان
- بازدید سفیر ویتنام در جمهوری اسلامی ایران از فعالیتهای پژوهشکده گردشگری/گزارش تصویری/
- رئیس سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی: علوم انسانی در ساحت علم نقش پررنگی ایفا میکند