میراث فرهنگی به مظاهر فرهنگ یک جامعه یا اجتماع گفته می‌شود که از گذشته باقی‌ مانده‌اند و یک جامعه هویت خویش را با آن بازمی‌شناسد. 

"نام خیابان‌ها میراث فرهنگی است" عنوان نوشتاری است از دکتر حامد بخشی، عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی که در روزنامه شهرآرا 7 مرداد ماه 97 چاپ شده است. متن کامل این یادداشت را در ادامه می توانید بخوانید:

میراث فرهنگی به مظاهر فرهنگ یک جامعه یا اجتماع گفته می‌شود که از گذشته باقی‌ مانده‌اند و یک جامعه هویت خویش را با آن بازمی‌شناسد. همان‌طور که ما خود و دیگران را از روی آثار و ظواهری همچون ویژگی‌ها و نشانه‌های فیزیکی، شخصیتی و رفتاری می‌شناسیم، جامعه خود را نیز از روی الگوهای رفتاری، معماری‌ها و تجلیات مادی فرهنگی و نظایر آن تشخیص می‌دهیم و با آن ارتباط برقرار می‌کنیم. فرهنگ یک جامعه را به دو بخش فرهنگ مادی و غیرمادی تقسیم می‌کنند که به ترتیب بیانگر مظاهر مادی و ملموس یک فرهنگ (نظیر معماری ساختمان‌ها یا ابزارهای مورداستفاده در زندگی) و تجلیات غیرمادی فرهنگ جامعه (همچون آداب‌ورسوم، زبان و الگوهای رفتاری) هستند. به همین ترتیب و بر همین الگو، میراث فرهنگی جامعه نیز به میراث فرهنگی ملموس (مثل آثار تاریخی و باستانی) و میراث فرهنگی ناملموس (مانند آیین‌های سنتی) تقسیم می‌شوند.

فرهنگ غیرمادی و میراث فرهنگی غیرملموس به دلیل آنکه به‌طور فیزیکی مشاهده‌شدنی نیستند، بسیار مستعد آن هستند که مورد غفلت قرار گیرند و یا حتی عامدانه نابود شوند، بدون آنکه حساسیت زیادی برانگیخته شود. بااین‌حال، تأثیر مخرب حذف آن‌ها از فرهنگ یک جامعه به‌اندازه فرهنگ مادی و بلکه بیش از آن است. افراد یک جامعه با مشاهده و تجربه فرهنگ اجتماعی، به‌طور مستمر عضویت خود در آن جامعه را بازتولید می‌کنند و احساس عضویت در یک جامعه، با خود فشار هنجاری حس مسئولیت درباره آن را در آن‌ها احیا می‌کند. به همین خاطر گفته می‌شود که میراث فرهنگی (اعم از ملموس و ناملموس) ترغیب‌کننده حس هویت و مسئولیت‌پذیری است و به افراد کمک می‌کند تا احساس کنند بخشی از یک اجتماع هستند. یکی از مهم‌ترین جنبه‌های میراث فرهنگی ناملموس یک جامعه، زبان آن جامعه و ازجمله مصادیق آن، نام‌هایی است که افراد به اشیا و پدیده‌های پیرامون خود می‌دهند. اینکه پرنده‌ای را «چغوک» و یا وسیله‌ای را «سلّه» می‌نامیم همان بخش ناملموس میراث فرهنگی و فرهنگ غیرمادی ماست که از طریق آن هویت مشهدی خود و به‌تبع، احساس عضویت در فرهنگ و اجتماع مشهدی را بازمی‌یابیم. به همین ترتیب، نام‌گذاری محیط پیرامون، نظیر خیابان‌ها، میادین و کوچه‌ها نیز عناصر فرهنگی مهم اجتماع ما هستند. سوای المان خاصی که در «فلکه ضد» وجود داشت و بخشی از فرهنگ مادی از بین رفته ما محسوب می‌شد، نام آن میدان نیز فرهنگ غیرمادی ماست. به همین قیاس است سیلی از نام‌گذاری‌های اجتماعی همچون «فلکه برق»، «فلکه آب»، «کوچه سیابون» و... که توسط حاکمیت شهری حذف‌ شده‌اند ولی جامعه همچنان برای حفظ آن‌ها با اصرار بر نامیدن این مکان‌ها به نام اصیلشان مقاومت می‌کند. آنچه از حاکمیت شهری (در اینجا: شورای شهر و شهرداری) انتظار می‌رود، حراست از میراث فرهنگی ملموس و ناملموس اجتماع شهری به‌منظور پاسداشت هویت و انسجام اجتماعی شهر است. بی‌شک، ادعای تقویت انسجام و هویت اجتماعی شهر با اقداماتی در جهت تغییر نام‌های خو گرفته خیابان‌ها و میادین ناسازگار است. رسمیت بخشی به نام‌های اجتماعی که مردم شهر برای خیابان‌ها و میادین گذاشته‌اند، اقدام مهم و تأثیرگذاری در جهت تقویت هویت اجتماعی شهر مشهد به شمار می‌رود. مسلما نام‌گذاری مجدد این فضاهای شهری به نام‌های اصیل خود موجب کاهش منزلت شهر شهر نمی‌شود که بر انسجام اجتماعی و هویت شهری می‌افزاید.