“اقتصاد دسترسی؛“Access Economy   عنوان یادداشتی از رضا رضوانی پرکند، عضو گروه پژوهشی مدیریت و برنامه ریزی گردشگری پژوهشکده گردشگری است که در آن از بررسی هوشمندسازی گردشگری در بخش خدمات پرداخته است؛ متن کامل یادداشت را در ادامه بخوانید:

 

هوشمند سازی گردشگری و زیر بخش های خدمات دهنده این صنعت در سطح بین المللی انجام شده است، پدیده ای که امروز تحت عنوان اقتصاد دسترسی(Access Economy)  شناخته می شود(اقتصاد دسترسی  به انگلیسی( Access economy) بخشی از اقتصاد است که در مدل کسب و کار آن دسترسی به عرضه و تقاضای خدمات و کالاها تسهیل می‌شود و خود امر تسهیل دسترسی از طریق ابزارهای رایانه ای به یک کسب و کار مجزا تبدیل می‌شود. در این مدل‌های کسب و کار کالاها و خدمات به جای مالکیت؛ بر اساس "دسترسی" معامله می‌شوند: اقتصاد دسترسی به اجاره چیزها به‌طور موقت به جای فروش دائمی آنها اشاره دارد. این اصطلاح به عنوان اصلاحیه ای بر اصطلاح "اقتصاد تسهیمی"مطرح شد، چرا که بازیکنان بزرگ اقتصاد تسهیمی مانند: ایربی‌ان بی(Airbnb)، زیپ کار و اوبر، شرکت‌های تجاری هستند که کسب و کارشان هیچگونه به اشتراک گذاری و تسهیم را در بر نمی‌گیرد، با این حساب نمی توان از آنها به عنوان اقتصاد مشارکتی یا تسهیمی نام برد، اما در حال حاضر با این عنوان شناخته می شوند و همچون تغییرات تکنولوژیک تعریف واژگانی و بنیانی نیز نیازمند زمان برای جدا سازی مرزهای فعالیت است).

 اقتصاد مشارکتی(تسهیمی) در حال رشد است و در بخش گردشگری بین المللی و همچنین اتحادیه اروپا این موضوع بسیار چشمگیر است. در سال 2000 رقم گردشگری ورودی در 28 کشور عضو اتحادیه اروپا 331 میلیون ورود بود، در سال 2015  رقم گردشگری بین المللی به 478 میلیون رسید. در 2017 به 674 میلیون و در سال 2019 بالغ بر 1 میلیاردو دویست میلیون نفر رسید(البته باید در نظر داشت که بروز کووید 19 وقفه ای در این روند ایجاد نموده است که به پیش بینی کارشناسان احتمالا پس از سال 2023 به آمارهای پیشین باخواهیم گشت) گردشگری در اتحادیه اروپا و همچنین بسیاری از مناطق دیگر جهان در پاسخ به تغییر رفتار گردشگران در حال تغییر است. بر اساس گزارش [1]OECT (سازمان همکاری و توسعه اقتصادی) در سال 2016 گردشگران به طور کلی نسبت به سفر و تعطیلات تا حد زیادی خود هدایت شده اند و ترجیح می دهند سفرهای خودمونتاژ(مدل الگوهای سنتی اقدام به خرید تور با تمامی خدمات ائم از اقامت، حمل و نقل، پذیرایی و راهنمای تور نمی کنند) را داشته باشند.

بسیاری از گردشگران از فن آوری دیجیتالی و شبکه های اجتماعی برای برنامه ریزی استفاده می کنند، در واقع از این طریق می توانند تجربه های سفر دیگران را بخرند و مرور کنند. همچنین گردشگران در حال حاضر خواستار محصولات پایدار گردشگری و همچنین تجربه های گردشگری منحصر به فرد و شخصی تر هستند. علاوه بر این بحران اقتصادی و بیکاری موجب کاهش قدرت خرید و در نتیجه افزایش توجه به مقوله قیمت شده است.

مردم به طور فزاینده ای به ایده اشتراک منابع و فرصت های انعطاف پذیر جدید روی باز نشان داده اند. تمامی عوامل فوق در کنار یکدیگر موجب ترجیح اقتصاد مشارکتی شده است(مرکز پژوهش های اتحادیه اروپا، 2017).

برخی از بخش های دیگر مانند بخش هایی که مسوول تامین ایمنی و امنیت هستند، روی خوشی به این عرصه نشان نمی دهند زیرا بسیاری از ملاحظات دستخوش تغییر خواهند شد، علاوه بر این سهم بازار گردشگران کهنسال که معمولا کمتر متمایل به اقتصاد مشارکتی هستند در جهت مخالف در حال رشد است.

همچنین بخش سنتی بازار به ویژه در کشورهای در حال توسعه با این جریان همراه نیستند و با گذر زمان ناگزیر محکوم به حذف شدن خواهند بود، به عنوان مثال بسیاری از دفاتر خدمات مسافرتی با ورود پلت فرم های روش آنلاین بلی های بخش حمل و نقل عمومی همچون بلیط هواپیما، قطار و اتوبوس بخش قابل توجهی از درآمد خود را که حق کمیسیون فروش بلیط بود را از دست دادند و بسیار مخالف این روند بودند و حتی در برهه ای خواهان برخورد و برچیده شدن پلت فرم ها بودند؛ اما واقعیت اینست که این جریان به حرکت خود رو به جلو ادامه خواهد داد و توقف و بازگشتی نیز برای آن نمی توان متصور شد.